شركت نتورك ماركتينگ خارجي يكي از اولين تلنگرهايي بودند كه ما را به سمت داشتن شركت بازاريابي شبكه اي پيش برد. در سالهاي دهه ۷۰ اكثر طرح هاي ايراني به وضوح پونزي هايي نخ نما بودند. نتورك هاي خارجي براي اولين بار به ما استفاده جديدي از شبكه انساني را ياد دادند. اما آيا امروز هم مي توانند براي ما آورده اي ايجاد كنند؟
در مطلب پيش رو قصد دارم به تحليل وضعيت امروز ورود اين شركت ها به كشور بپردازم. با توجه به تغييرات ايران در اين سه دهه، مزايا و چالش ها را از چند جنبه بررسي كنيم. قبل از آن كه به بحث اصلي وارد شيم، به اين سوال بپردازيم كه اصلاً چرا نتورك هاي خارجي بايد بخواهند كه به ايران بيايند؟
چرا بايد نتورك هاي خارجي تمايل به ورود به ايران داشته باشند؟
اولين دليل هر شركتي براي ورود به منطقه اي جديد افزايش فروش محصولات خود است. به طبع در اين زمينه ايران يكي از بازارهاي بكر براي اكثر محصولات مصرفي است.
ما ايراني ها علاقه اي عجيب به اجناس خارجي داريم. آنقدر مهم نيست كه چه چيز باشد. در اكثر موارد اعتقاد داريم “خارجيش بهتره”. البته از حق نگذريم كه در بسياري موارد آنها از تكنولوژي هاي به روز تري بر خوردارن و كيفيت توليداتشون هم بالاتره.
خب اين اخلاق ما از چشم شركت هاي خارجي هم دور نمونده. بسياري از شركت هاي خارجي حتي شرايط خاص قيمت و كيفيتي مخصوص براي ما آماده مي كنند. تا حس “خارجي خريدن” ما را ارضا كنند. اين دليل به ما مي گويد كه بازار ايران حتماً مورد توجه شركت هاي بين المللي نتورك نيز هست.
از طرف ديگر با توجه وضعيت بيكاري در كشور، پتانسيل بالايي براي ورود به نتورك داريم. مخصوصاً اگر قرار باشد پورسانت ارزي بگيريم يا طرف قرارداد شركتي بين المللي باشيم. در شرايط اقتصادي امروز بايد فرصت ايجاد درآمد بين المللي را در كنار سادگي ورود به نتورك نگاه كنيم. با اين وصف، ايران يك پيشنهاد اكازيون به حساب مي آيد.
سابقه نتورك خارجي در ايران
جدا از موارد بالا كه شايد براي هر شركت خارجي حتي غير نتورك انگيزه ايجاد كند، ايراني ها سابقه درخشاني در بازاريابي شبكه اي دارند. تا امروز خيلي از شركت هاي كوچك و بزرگ تو ايران مشغول فعاليت شدن. دو تا از بارزترين اين شركت ها كيونت و اوريفليم بودند. البته هر دو براي دوره اي بودند كه نتورك در ايران قانون مند نبود و فعاليت هيچ كدام امروز مجاز نيست.
فارغ از مسايل قانوني، رشد اين دو شركت خبر از پتانسيل ايران براي نتورك ماركتينگ مي دهد. شركت كيونت در مدت كمتر از ۸ سال موفق به ثبت بيش از ۳ ميليون جايگاه در ايران شده بود. جالب اينكه حدود ۴ سال از اين مدت را ما ايرانيان در كنار هشدار هاي مداوم راديو و تلويزيون اقدام به عضوگيري مي كرديم.
كيونت تك خريد با پلن باينري بود. وزنه كار ايراني ها در كيونت بسيار سنگين بود. در حدي كه ايران شاخه بزرگ يا اصطلاحاً “دست پتانسيل” شركت به حساب مي آمد. پتانسيل اين رشد وقتي مشخص تر مي شود كه بدانيد ۹۰ درصد ثبت نام كننده ها هنوز هم به دليل محدوديت هاي قانوني محصول خود را دريافت نكرده اند.
تاثير جهاني نتورك ايران
اوريف ليم هم با كمتر از ۴ سال فعاليت نتورك در ايران، به فروش بيش از ۱۰ ميليارد تومان در شهر تهران رسيده بود. اين ۱۰ ميليارد آن روز ها معادل ۱۰ ميليون دلار بود كه حتي در رتبه بندي جهاني اين شركت تاثيرگذار شد. جالب است بدانيد كه ركورد بالاترين سرعت رشد در هر دو شركت نيز در عرض همان چند سال به دست ايراني ها شكسته شد.
آيا شركت هاي نتورك ماركتينگ خارجي نيازي به حضور در ايران دارد؟
قطعاً بازار ايران مورد توجه نتورك هاي خارجي هست. اما اين توجه به استفاده از بازار ايران است نه لزوماً حضور در آن! تعداد كساني كه امروز در ايران مشغول همكاري با شركت خارجي هستند كمتر از نتوركرهاي شركت هاي داراي مجوز است. اما با توجه نوسانات قيمت ارز گرايش به آنها بيشتر نيز مي شود.
ناگفته نماند كه برخي خدمات و مزايايي كه اين شركت ها در سطح جهاني ارائه مي كنند مورد حمايت قانون ايران نيست. حتي بعضي از سفر ها و پاداش هاي غير نقدي شان خلاف قوانين و آئين نامه هاي ايران نيز هست. بنابراين بسياري از كساني كه امروز و به طور زير زميني با شركت هاي خارجي همكاري مي كنند نيز علاقه اي به حضور شركتشان در ايران ندارند.
اضافه مي كنم كه شركت هاي خارجي كه به زير زميني هاي ايران سرويس مي دهند هم از اين وضعيت ناراضي نيستند. عملاً با هزينه اي بسيار پايين تر از حضور خودشان از مزاياي بازار ايران استفاده مي كنند. يكي از ساده ترين اين مزيت ها عدم تعهد در قبال تحويل محصول است.
تعهدات زير زميني
محصولات اين شركت ها توسط شبكه انساني مجموعه هاي داخلي از كشور هاي اطراف قاچاق مي شوند. مثلاً فلان شركت خارجي محصولات خود را در كشور ارمنستان، دوبي، تركيه، گرجستان و يا هر كشور همسايه ديگر تحويل مي دهد. از آن به بعد شركت هيچ مسئوليتي نسبت به دزدي، جابه جا شدن سفارش و خرابي محصول در مسير قاچاق تا ايران ندارد. حتي احياناً در صورت مطرح شدن اين مسئله اظهار بي اطلاعي مي كند.
نتوركر هاي زير زميني ما هم البته از روي نيت خير به اين موضوع دامن مي زنند. آنها زنجيره قاچاق، هزينه ارسال، زمان ارسال و حتي سهم قاچاقچي را عالي پرزنت مي كنند. طوري كه هر شنونده بي اطلاعي جذب اين رفتار سيستماتيك مي شود.
قصدم از مطرح كردن اين موضوع زير سوال بردن كار هيچ كسي نيست. به هر حال اميدوارم هر كسي با ديد باز در مورد تجارت و درآمدش تصميم بگيرد. بر عكس منظورم دقت به اين موضوعه كه چه لزومي دارد با وجود مزيت سود بي مسئوليت از ايران، نتورك هاي خارجي هزينه ورود به ايران را متحمل بشوند. آنها مي توانند با ظاهري بي اطلاع و بدون مسئوليت، از راه دور بازار ايران را پوشش دهند.
مراحل حضور شركت هاي نتورك ماركتينگ خارجي در ايران
بياييد فرض كنيم كه نتورك هاي خارجي همين امروز تصميم به حضور رسمي در ايران بگيرند. از آنجايي كه بالاخره “خارجي” هستند، مهارت و علاقه شان به دور زدن قوانين به اندازه ما نيست. احتمالاً آنها به جاي اينكه به دنبال پيدا كردن منافذ قانون و ضعف هاي اجتماعي باشند، بر طبق روند كاري طرح تجاري خودشان عمل مي كنند.
مثال صحبتم حضور قانوني شركت اوريف ليم به عنوان يك شركت موفق بين المللي، در دهه هشتاد در ايران است. در آن دوره هنوز كميته نظارت تشكيل نشده بود و هر گونه شبكه سازي مشكوك بود. از طرفي انواع شركت هاي بازاريابي شبكه اي خارجي، ايراني و “ايرانيان خارجي نما” مثل قارچ سبز مي شدند. هر كدام سهمي از بازار تشنه نتورك ايران طلب مي كردند.
در اواسط اين دهه (سال ۸۴)، برخورد جدي و هشدار هاي رسانه اي شديدي عليه شركت كيونت (گلد كوئست) وجود داشت. به همين دليل حجم زيادي از نتوركر هاي زيرزميني كوئست ايران طعمه انواع اين قارچ ها بودند. اين افراد طعم تصاعد را چشيده بودند اما ترس و احتياط اجازه همكاري با كوئست را بهشان نمي داد. بنا براين انگار خودشان دنبال شركتي بودند تا به آن پناه ببرند و نتورك كار كنند. البته به لطف همين پشتكار آنها در نهايت در سال ۸۸ اين تجارت در ايران چهارچوب مند شد.
اما در بين تمام اين شركت ها، اوريف ليم با وقار سوئدي خود وارد ايران شد. او ابتدا به مدت كمتر از سه سال فقط محصولات خود را به صورت فروش مستقيم ارائه مي داد. در اين سه سال فعاليت شبكه سازي انجام نداد. بلكه مغازه هايي را به عنوان نمايندگي در نظر گرفت تا محصولات خود را آنجا ارائه كند. اين كار هم باعث شناخت شركت از بازار شد و هم برند محصولاتش در ايران شناخته شد.
با هلدينگ بزرگ عطاكو در سايت atamlm.ir همراه ما باشيد.
چگونگی برقراری ارتباط اولیه برای همکاری
بازاریابی شبکه ای
رابرت کیوساکی درباره نتورک مارکتینگ چه می گوید؟
۵ قدم برای داشتن لیست نامحدود از زبان اریک ووری
فروش در بازاریابی شبکه ای